Tàn nhang là gì?

Tàn nhang là gì ?

Tàn nhang là những đốm phẳng và tròn rám nắng, có kích thước cỡ đầu đinh. Đốm tàn nhang xuất hiện với số lượng lớn và hình thành trên các vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Đây là tình trạng phổ biến ở những người da có làn da trắng, thường xuất hiện ở má, mũi, cánh tay và vai trên. Tuy nhiên, tàn nhang còn có thể xuất hiện ở trẻ em từ 1 đến 2 tuổi.

Phần lớn các đốm tàn nhang thường đồng màu. Một số người khác lại xuất hiện các đốm tàn nhang có màu đỏ, vàng, rám nắng, nâu nhạt, nâu hoặc đen, nhưng đều có đặc điểm chung là sậm màu hơn so với các vùng da xung quanh. Đặc biệt, các đốm này trở nên tối màu và rõ rệt hơn sau khi phơi nắng và sáng màu hơn trong những tháng mùa đông. Thực chất, tàn nhang xuất hiện do cơ thể sản sinh tăng lượng hắc sắc tố melanin và hoàn toàn không phải do sự gia tăng số lượng của các tế bào sắc tố melanocytes.

Thuật ngữ tàn nhang xuất phát từ chữ freken trong tiếng Anh Trung cổ, còn trong Bắc Âu cổ là chữ freknur, đều có nghĩa là tàn nhang.

Các điểm cần lưu ý:

• Tàn nhang là các đốm nhỏ sẫm màu hoặc có màu nâu nhạt trên những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

• Tàn nhàng hoàn toàn vô hại và không bao giờ phát triển thành ung thư da.

• Nguyên nhân dẫn đến tàn nhang thường bắt nguồn từ ánh nắng mặt trời.

• Tàn nhang xuất hiện bất thường có thể là dấu hiệu của ung thư da.

• Khi xuất hiện các đốm tối màu bạn nên đi khám da liễu.

• Có nhiều phương pháp điều trị có khả năng làm sáng hoặc loại bỏ các đốm tàn nhang cứng đầu.

Tàn nhang có gây hại đến sức khỏe không?

Câu trả lời là tàn nhang hoàn toàn vô hại. Nhiều người có thể nhầm lẫn triệu chứng của tàn nhang với các vấn đề nghiêm trọng khác về da. Ngược lại, một số căn bệnh nghiêm trọng hơn như ung thư da lại có những dấu hiệu tương tự như tàn nhang. Do đó, một khi xuất hiện các đốm có màu sắc bất thường trên da bạn cần đi khám bác sĩ da liễu. Ngày nay, đã có nhiều phương pháp điều trị tàn nhang giúp làm sáng và loại bỏ triệt để.

Tàn nhang có mấy loại?

Có 2 loại tàn nhang cơ bản: tàn nhang thông thường và tàn nhang do phơi nắng. Tàn nhang thông thường có màu rám nắng, tròn và nhỏ cỡ đầu móng tay. Tàn nhang do phơi nắng có màu sậm hơn, phần rìa không đều, kích thước to hơn đầu bút chì. Tàn nhang loại này thường xuất hiện ở vùng lưng trên và phía vai trên là những vị trí dễ bị phỏng nắng.

  1. Ephelides (số ít: ephelis)

Ephelides trong tiếng Hy Lạp và thuật ngữ y khoa có nghĩa là tàn nhang. Thuật ngữ này ám chỉ những đốm sậm màu, phẳng, có màu hơi đỏ hoặc nâu nhạt thường xuất hiện vào những tháng nhiều nắng. Tình trạng này thường gặp nhất ở những người có nước da trắng, trong một số gia đình còn có tính di truyền. Đặc biệt là những người có tóc màu đỏ và mắt xanh có nguy cơ cao bị tàn nhang loại này. Để ngăn ngừa tàn nhang bạn nên thực hiện các biện pháp tránh nắng và thoa kem chống nắng hàng ngày.

  2. Lentigines (số ít: lentigo)

Xuất phát từ chữ lentil trong tiếng Latin và lentigo trong thuật ngữ y khoa để chỉ một loại tàn nhang sậm màu và phát sinh do phơi nắng. Loại tàn nhang này thường tối màu hơn tàn nhang thông thường và không sáng màu hơn vào mùa đông, liên quan đến quá trình hình thành đồi mồi. Trường hợp này hiếm di truyền, nếu có thì chỉ bị một vài đốm và không nghiêm trọng.

Tàn nhang phát triển như thế nào?

Tàn nhang gây nên bởi 2 tác nhân chính là yếu tố di truyền và ánh nắng mặt trời. Nếu 2 người tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như nhau vẫn có thể hình thành tàn nhang không giống nhau. Ánh nắng mặt trời và ánh sáng nhân tạo phát ra tia cực tím (UV). Sau khi tiếp xúc với tia cục tím, lớp biểu bì sẽ dày lên và đẩy nhanh tốc độ sản sinh hắc sắc tố melanin (đây cũng chính là cơ chế làn da tự bảo vệ chống lại các tác hại của ánh nắng ở những lần tiếp xúc sau đó).

Thực tế thì mỗi người sẽ phản ứng với ánh nắng khác nhau. Ví dụ những người bị bạch tạng không có sắc tố trên da do khiếm khuyết trong quá trình chuyển hóa melanin. Còn những người da tối màu sẽ ít nhạy cảm với ánh nắng mặt trời hơn những người da trắng. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa những người da đen sẽ không bị ảnh hưởng từ ánh nắng mặt trời, họ vẫn có thể bị cháy nắng nếu tiếp xúc quá mức. Người có tóc màu vàng hoặc đỏ, mắt màu sáng, da trắng sẽ có xu hướng cực kỳ nhạy cảm với ánh nắng mặt trời. Tàn nhang chính là kết quả của sự phân bổ sắc tố melanin không đồng đều trên da. Các đốm tàn nhang là những điểm tập trung lượng melanin cao trên da.

Yếu tố di truyền đóng vai trò gì trong việc hình thành tàn nhang?

Di truyền và loại da là những tác nhân đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển tàn nhang. Một nghiên cứu đã được tiến hành trên các cặp sinh đôi cùng trứng lẫn khác trứng, cho thấy tàn nhang có nhiều điểm tương đồng trên các cặp sinh đôi cùng trứng, và khác nhau ở các cặp sinh đôi khác trứng. Nghiên cứu này chỉ rõ tầm ảnh hưởng của yếu tố di truyền đến quá trình hình thành tàn nhang.

Ngoài ra, một nghiên cứu khác trên các bệnh nhân mắc chứng khô da sắc tố hiếm gặp cũng cho kết quả di truyền của tàn nhang. Đặc biệt, những cá thể có tóc màu tối dễ dàng mắc phải chứng bệnh này.

Tàn nhang dưới góc độ y khoa như thế nào?

Tàn nhang không gây nguy hại đến sức khỏe, không phải là ung thư và cũng không phải là bệnh lý ác tính. Nhiều người nhầm lẫn giữa tàn nhang với chứng khô da sắc tố hoặc u sợi thần kinh và thậm chí là những bệnh lý nguy hiểm như sau:

   1. U sắc tố ác tính (Lentigo maligna):

Lentigo maligna là một loại ung thư da hiếm gặp trên mặt của những người lớn tuổi có tiền sử thường xuyên tiếp xúc ánh nắng. Sau vài tháng hoặc vài năm nếu không được điều trị sẽ phát triển thành khối u sắc tố ác tính lentigo. Các đốm tàn nhang thông thường hình thành trên mặt vẫn có nguy cơ ác tính, tuy nhiên bạn nên tiến hành xét nghiệm về sinh thiết da để chẩn đoán lành tính hay ác tính.

   2. U sắc tố (Melanoma):

Melanoma là một dạng ung thư da rất nguy hiểm có thể xuất hiện ở những người trẻ tuổi, trên cả những vùng da tiếp xúc lẫn được che chắn khỏi ánh nắng mặt trời. Nguyên nhân của tình trạng này hiện chưa được làm rõ, tuy nhiên tia UV vẫn là một trong những tác nhân làm phát sinh bệnh. U sắc tố cũng có thể bắt nguồn từ nốt ruồi hay đốm sắc tố bình thường hình thành từ trước hoặc bắt đầu từ những vùng da hoàn toàn bình thường không có nốt ruồi. Nếu so sánh với tàn nhang lành tính, thì u sắc tố là những đốm có kích thước lớn hơn, sậm màu hơn hoặc có nhiều màu bất thường và thay đổi hình dạng. Đa số u sắc tố thường phẳng chứ không nhô lên trên da.

   3. Ung thư tế bào đáy (Basal cell carcinoma):

Là một dạng thường gặp nhất của ung thư da. Đặc điểm nhận dạng có màu hồng hoặc hơi đỏ, có phần rìa rõ ràng, dễ chảy máu. Ung thư tế bào đáy (Basal cell carcinoma) dễ bị lẫn lộn với tàn nhang hoặc đồi mồi. Một xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác căn bệnh này là sinh thiết da.

   Thông tin cảnh báo

Trong trường hợp xuất hiện một hoặc nhiều đốm trên da có màu bất thường, bạn nên đi khám tại các trung tâm da liễu. Bởi vì nếu chỉ mô tả bằng lời nói hoặc hình ảnh sẽ không đủ thông tin để chẩn đoán.

Viện Da liễu Mỹ khuyến cáo đưa việc kiểm tra các vấn đề về da thành một trong những nội dung của khám sức khỏe thường niên. Chỉ có như vậy các bác sĩ mới có thể kiểm soát sự hình thành các đốm mới bất thường, những thay đổi hoặc chảy máu trên da. Bởi vì ung thư da có thể được chữa khỏi nếu được chẩn đoán và điều trị sớm.

Làm thế nào để ngăn ngừa tàn nhang?

Yếu tố di truyền là một tác nhân không thể thay đổi, do vậy bạn chỉ có thể ngăn ngừa tàn nhang chính là thực hiện các biện pháp chống nắng bên dưới:

+ Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF 50 trở lên.
+ Đội nón rộng vành (từ 13cm trở nên).
+ Mặc đồ chống nắng: áo sơ mi, áo dài tay, quần dài.
+ Hạn chế ra ngoài khi nắng có cường độ cao từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều.
+ Tìm và ở trong bóng râm.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh bởi vì không dễ gì có thể điều trị tận gốc tàn nhang. Những đối tượng có dấu hiệu bị tàn nhang di truyền nên bắt đầu chống nắng từ sớm. Mối hiểm họa do ánh nắng mặt trời và tia UV gây ra từ khi bạn dưới 18 tuổi.

Những người sở hữu làn da trắng dễ bị tàn nhang và cháy nắng có nguy cơ cao bị ung thư da. Tàn nhang cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo làn da nhạy cảm với ánh nắng, dễ bị cháy nắng và tiềm ẩn nguy cơ ung thư da.

Đâu là phương pháp điều trị tàn nhang hiệu quả?

Có rất nhiều cách an toàn giúp làm sáng hoặc giảm thiểu các đốm tàn nhang trên da. Nếu bạn có thể kết hợp nhiều phương pháp sẽ cho kết quả cao nhất. Tuy nhiên, không phải phương pháp nào cũng cho kết quả trên da mọi người như nhau. Đặc biệt, nếu sau điều trị mà không áp dụng các biện pháp chống nắng thì tàn nhang sẽ mau chóng tái phát. Một số phương pháp điều trị tàn nhang có thể kể đến là:

1. Kem làm mờ hoặc tẩy trắng: những sản phẩm chứa hydroquinone và kojic acid bạn có thể tìm mua không cần kê toa. Với nồng độ hydroquinone cao hơn 2% thì đòi hỏi phải có toa bác sĩ. Những sản phẩm này giúp làm mờ các đốm tàn nhang và cho hiệu quả cao nhất khi kết hợp chống nắng.

2. Retinol: đôi khi dùng kết hợp với kem tẩy trắng, tretinoin (vitamin A acid, Retin-A), tazaotene (Tazorac), và adapalene (Differin) cũng giúp làm mờ tàn nhang và sáng da nếu bạn kiên trì thoa.

3. Liệu pháp lạnh: sử dụng nitrogen lỏng đông lạnh ánh sáng có thể giúp điều trị tàn nhang nhưng không phải loại tàn nhang nào cũng cho hiệu quả điều trị như nhau.

4. Điều trị tàn nhang bằng Laser: nhiều loại tàn nhang mờ hẳn một cách an toàn và hiệu quả sau khi điều trị bằng Laser. Giống như liệu pháp lạnh, thì laser là một công nghệ trị tàn nhang an toàn với tỷ lệ thành công cao, ít nguy cơ để lại sẹo hay rối loạn sắc tố da.

5. Điều trị bằng ánh sáng hay IPL: là công nghệ sử dụng năng nượng ánh sáng để làm mờ và loại bỏ tàn nhang. Kĩ thuật này khác với laser khi sử dụng các chùm ánh sáng đa tác động trong quá trình điều trị.

6. Mặt nạ hóa học (Chemical peels): cũng là một phương pháp điều trị làm giảm tàn nhang cũng như các tình trạng tăng sắc tố khác hiệu quả.